Kominkowe ABC - zasady palenia

Elementarne zasady spalania drewna

W tym dziale znajdziesz wiele przydatnych informacji na temat spalania drewna:

• jak przebiega proces spalania drewna
• kiedy mamy do czynienia z niepełnym spalaniem
• jak powinniśmy palić, aby spalanie było pełne
• pełne spalanie to brak dymu, a jeśli dymimy, to znaczy, że źle palimy
• Jak efektywnie palić w kominku
• Koszty ogrzewania drewnem

Na początek trochę o tym, w jaki sposób spala się drewno. To uświadomi nam, na co trzeba zwracać uwagę podczas obsługi kominka.
Sprawa z pozoru wydaje się bardzo prosta - podpalić drewno, i jak jest ogień, to OK. Niestety, tak prosto to nie jest, bo spalanie drewna jest procesem bardziej złożonym niż spalanie gazu czy węgla, o czym przeczytasz poniżej.
Wiedza w tym zakresie i kultura spalania drewna są tu czynnikami bardzo istotnymi dla właściwego spalania drewna.

A co się dzieje, gdy drewno jest spalane niewłaściwie

Obok można znaleźć cenne informacje na tematy takie, jak:
- "Komin zatykający się sadzą i smołą"
- "Efekty złego palenia"
- "Czyszczenie kominów z sadzy i smoły"
Pokazane tam efekty złej budowy komina i efekty złego palenia w piecach i kominkach dają do myślenia.

Proces spalania drewna

Drewno, jako paliwo składa się z dwóch składników, istotnych pod względem energetycznym:

• Z części stałych (węgiel drzewny), jest ich ok.1/3 całej masy drewna.
  
• Z części lotnych (paliwo - gazy drzewne), stanowią ok. 2/3 masy drewna.
  Gaz drzewny uwalniany jest w procesie pirolizy, czyli z termicznego rozkładu włókien drewna, na prostsze związki węglowodorowe, z odparowania żywic i innych związków wodorowych. Proces ten rozpoczyna się już w temperaturze ok. 250^oC.
  Gazy te są niestety trudno zapalne, gdyż mają wysoką temperaturę zapłonu (>500^oC). Do spalenia potrzebują więc wysokiej temperatury (500÷700^oC) i dostatecznej ilości powietrza, z czym najczęściej są problemy. Jeśli nie zapewnimy wysokiej temperatury i dopływu powietrza w dostatecznej ilości, to gazy te w postaci dymu i innych lotnych gazów ulatują bezproduktywnie (nie spalone) kominem do atmosfery. Warto zrobić wszystko co się da, by proces spalania drewna przebiegał prawidłowo, a temperatura spalania drewna w palenisku była odpowiednio wysoka.

W początkowym etapie palenia, palą się części lotne - w tej fazie obserwujemy długi niebiesko-żółty płomień. Jeśli temperatura jest za niska, lub brakuje powietrza, część gazów nie zostaje wypalona i możemy zaobserwować dymienie, a na szybach smoliste zabrudzenia i sadzę.
Po wypaleniu gazów drzewnych następuje proces spalania węgla drzewnego. Rozżarzony węgiel drzewny spala się w temperaturze 500-800^oC - i tym czasie można zaobserwować krótki błękitny płomień i brak dymienia.

Prawidłowe spalanie drewna, to pełne spalanie

Pełne spalanie drewna oznacza, że spalamy wszystkie palne jego składniki, które w całości zamieniane są na ciepło. Pełne spalanie drewna w kominku możliwe jest tylko przy wysokiej temperaturze w palenisku (min. 500÷700^oC) i przy pełnym dopływie powietrza (tlenu) do spalania.
Mówimy wówczas o spalaniu czystym. Produktami spalania czystego jest CO₂ i H₂O, które ulatują kominem do atmosfery. W procesie spalania drewna cały zawarty w nim węgiel powinien być zamieniony na dwutlenek węgla, zaś cały wodór łącząc się z tlenem powinien zamienić się w wodę.
Przy takim spalaniu uzyskujemy też najwięcej ciepła ze spalanego drewna i wygenerujemy najmniej zanieczyszczeń wydalanych potem do atmosfery.
W praktyce cały proces spalania drewna przebiega w sposób dość złożony i uzyskanie pełnego spalania jest trudne do osiągnięcia, ale warto zrobić, co tylko się da, aby proces ten był najpełniejszy. W przeciwnym razie będą problemy.

Niepełne spalanie drewna

Tego rodzaju spalanie oznacza, że tylko część paliwa zamieniana jest na ciepło - w kominku i w kominie osadza się sadza (nie spalony węgiel), a część paliwa jest wydalana do atmosfery w postaci dymu i gazów, i bezpowrotnie tracona.

• Jeśli temperatura w palenisku jest za niska, to części lotne nie zostają spalone. Powstaje wówczas dym i sadza. Te części lotne powinny zostać spalone i powinny dać energię cieplną, a wydalane są do atmosfery. Sadza zaś, to czysty węgiel, który również powinien zostać spalony do CO₂ i powinien dawać ciepło.
• Jeśli powietrza jest za mało, to węgiel nie ulega pełnemu spaleniu. Część osadza się na szybach i w kominie w postaci sadzy, część łączy się z tlenem tworząc CO₂, a część tworzy gaz tlenek węgla CO, i oba gazy ulatują kominem do atmosfery.
  Sadza (czysty węgiel) powinna zostać spalona do CO₂ dając ciepło.
  Tlenek węgla CO, to gaz palny, który też powinien zostać spalony i powinien dać energię cieplną. Na dodatek jest on gazem silnie trującym - znanym jest też pod nazwą "czad". Ponadto przy ograniczonej ilości powietrza (tlenu do spalania), cały proces spalania zwalnia i spada temperatura w palenisku. Dodatkowo nakładają się więc problemy związane w niższą temperaturą spalania, o których możesz przeczytać powyżej, czyli z sadzą, z dymieniem i ulatywaniem niespalonych części lotnych kominem do atmosfery.

Skład chemiczny spalin i ilość emitowanych zanieczyszczeń zależą w dużej mierze od warunków spalania drewna. Jeśli palimy nieodpowiednim drewnem (nie suchym i nie sezonowanym), jeśli temperatura w palenisku jest za niska, lub tlenu jest za mało, wówczas powstają problemy, bo wydalamy do atmosfery wiele toksycznych związków, które nie zostały spalone do CO₂ i H₂O. Taki przebieg procesu spalania jest też niekorzystny kosztowo, bo powoduje wyższe koszty ogrzewania - wyższe, bo w ten sposób możemy zmarnować w skrajnym przypadku nawet 2/3 paliwa.
Jednocześnie powoduje osadzanie się sadzy na szybach kominka i w kominie - z czym musimy potem dzielnie walczyć. Ponadto powoduje zadymianie otoczenia, co przyczynia się do powstawania smogu - trujemy siebie i sąsiadów.
Wniosek nasuwa się tylko jeden - trzeba zrobić wszystko co się da, żeby ten proces spalania przebiegał prawidłowo. To nie tylko przekłada się korzystnie na nasz budżet domowy, ale również na nasze samopoczucie i zdrowie.
Pamiętajmy też, że dym - te ciemne obłoki gazów - to niespalone części lotne i jeśli widać dym z komina to jest coś źle.

Ale uwaga:
Nawet przy prawidłowym paleniu w kominku, w mroźne dni możemy zaobserwować czasem przezroczyste białe obłoczki wydobywające się z komina. Nie jest to dym - jest to para wodna powstająca w trakcie spalania. Para wodna jest wynikiem spalania związków wodorowych zawartych w drewnie. Wylatując z komina, zostaje szybko ochłodzona w mroźnym powietrzu, następuje kondensacja cząsteczek wody i stąd widać białe obłoczki.

Jak efektywnie palić w kominku

Sprawność kominka - efektywność spalania drewna - wydajność energetyczna

Spalanie drewna - prowadzone w niskiej temperaturze i przy ograniczonym dopływie powietrza - jest wysoce nieefektywne energetycznie, gdyż części lotne (dym, gaz drzewny), które winny być spalone i winny dawać energię cieplną, ulatują bezproduktywnie (nie spalone) w komin.
Przy takim sposobie spalania drewna sprawność energetyczna kominka jest blisko dwukrotnie niższa - zamiast wynosić 60-70%, wynosi tylko 30-40%. I nie ma żadnego znaczenia to, że producent zadeklarował w instrukcji sprawność wkładu kominkowego na 80%. Przy takim nieefektywnym spalaniu drewna możecie sobie tylko pomarzyć o takiej sprawności.
Wszystkie części drewna powinny być spalone i powinny dać ciepło. Części lotne są palne i też dają energię cieplną, ale wymagają do spalania wyższej temperatury (500-700^oC) i powietrza w dostatecznej ilości. Jeśli ograniczamy dostęp powietrza, to pełnego spalania nie ma, a części lotne ulatują sobie do otoczenia zatruwając i nas samych, i sąsiadów. Kominek nie powinien dymić, a jeśli dymi, to znaczy, że jest źle obsługiwany.
Prawidłowe spalanie drewna będzie wtedy, gdy drewno do kominka będzie suche, a dopływ powietrza do spalania nie jest ograniczany.

Koszty ogrzewania drewnem

A przekładając to jeszcze na język domowego budżetu, to w przypadku niepełnego spalania, żeby uzyskać potrzebną ilość ciepła, musicie spalić dwa razy więcej drewna, niż przy prawidłowym jego spalaniu.
Wiąże się to oczywiście nie tylko z wyższymi kosztami zakupu większej ilości drewna, ale również z koniecznością składowania większej jego ilości, jego przygotowania (sezonowanie, suszenie, rąbanie). Takie spalanie wymusza też wiele dodatkowych czynności obsługowych, związanych z pracami (i z kosztami) przy czyszczeniu kominka i komina. Podsumowanie:

Jak ekonomicznie palić w kominku ?

Oraz jak palić w kominku bez dymu ? Albo jak palić w kominku żeby szyba była czysta ?

• używamy tylko suchego i tylko sezonowanego drewna z drzew liściastych
• nie wolno ograniczać dopływu powietrza do komory spalania, bo to obniża temperaturę w palenisku i powoduje niepełne spalanie drewna
• dodajmy jeszcze do tego rozpalanie od góry, a wszystko będzie OK.